Koniec z chaosem reklamowym?
We wrześniu 2015 r. weszła w życie tzw. ustawa o ochronie krajobrazu, z którą wiązano spore nadzieje na uporządkowanie chaosu krajobrazowego w przestrzeni publicznej. W tym celu jednak gminy powinny ustalić w formie uchwały zasady i warunki sytuowania urządzeń reklamowych.
Z reklamą spotykamy się na każdym kroku. Jej forma, treść i sposób usytuowania budzi jednak szereg zastrzeżeń. Wiele budynków jest przesłoniętych płachtami reklamowymi, co nie zawsze jest uzasadnione np. pracami remontowymi. Dochodzi do degradacji i oszpecenia krajobrazu.
Skuteczne przeciwdziałanie takim praktykom ma zapewnić ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (tzw. ustawa o ochronie krajobrazu lub ustawa krajobrazowa). Ustawa ta weszła w życie 11 września 2015 r. Na jej podstawie znowelizowano m.in. ustawę z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Dotychczas, zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 9 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabarytów, standardów jakościowych oraz rodzajów materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane, były określane – w zależności od potrzeb – w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Plany takie, z uwagi na koszty ich sporządzenia, pokrywają jednak niewielką część obszaru Polski. Dlatego w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dodano art. 37a, zgodnie z którym rada gminy może ustalić w formie uchwały zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabarytów, standardów jakościowych oraz rodzajów materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane. Uchwała, o której mowa, jest aktem prawa miejscowego i winna dotyczyć całego obszaru gminy, z wyłączeniem terenów zamkniętych ustalonych przez inne organy niż ministra właściwego do spraw transportu. W ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym skreślono art. 15 ust. 3 pkt 9.
Procedura opracowania i uchwalania wspomnianej uchwały jest podobna do procedury opracowania i uchwalania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Procedura przewiduje m.in. wyłożenie projektu uchwały do publicznego wglądu i zgłaszanie uwag do projektu uchwały.
Na podmiot, który umieszcza tablice lub urządzenia reklamowe niezgodnie z przepisami uchwały, będzie nakładana kara. Jeśli nie można ustalić podmiotu, który umieścił reklamy, kara pieniężna może być nałożona na właściciela, użytkownika wieczystego lub posiadacza samoistnego nieruchomości lub obiektu budowlanego, na których umieszczono tablicę reklamową lub urządzenie reklamowe. Kara ta będzie nakładana w drodze decyzji przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Ustawa o ochronie krajobrazu zmieniła też ustawę o podatkach i opłatach lokalnych, umożliwiając wprowadzenie opłaty od reklamy. Jest to uprawnienie rady gminy, ale nie obowiązek. Opłata reklamowa może być pobierana jedynie na obszarach, dla których obowiązują zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń.
Opłatę reklamową pobiera się od:
- właścicieli nieruchomości lub obiektów budowlanych, z wyłączeniem nieruchomości gruntowych oddanych w użytkowanie wieczyste,
- użytkowników wieczystych nieruchomości gruntowych,
- posiadaczy samoistnych nieruchomości lub obiektów budowlanych,
- posiadaczy nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
- wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego,
- jest bez tytułu prawnego.
Opłatę reklamową pobiera się, jeżeli na tych nieruchomościach lub obiektach budowlanych znajdują się tablice reklamowe lub urządzenia reklamowe, niezależnie od tego, czy na tablicy reklamowej lub urządzeniu reklamowym eksponowana jest reklama.
Opłacie nie będą podlegały m.in. szyldy, tablice i urządzenia reklamowe niewidoczne z przestrzeni dostępnych publicznie, a także reklamy, do których zobowiązuje prawo.
Przypuszczalnie efektem wprowadzenia opłat od reklamy będzie zmniejszenie liczby reklam, zwłaszcza np. okazjonalnie wieszanych na ogrodzeniach. Nie można także wykluczyć wzrostu cen za korzystanie z profesjonalnych nośników reklamowych.
Czy nowe uregulowania doprowadzą do uporządkowania reklam, wpłyną korzystnie na ich estetykę, a w konsekwencji na walory krajobrazu?
Żadna ze stosownych uchwał nie została jeszcze podjęta. Przygotowania w tym zakresie rozpoczęły m.in. władze m.st. Warszawy, Krakowa, Tarnowa, Gdańska i Opola. Przewiduje się, że procedura uchwalania potrwa około roku. Nie należy więc oczekiwać zauważalnych i szybkich zmian.
Iwona Kasperek, praktyka nieruchomości i inwestycji budowlanych kancelarii Wardyński i Wspólnicy
