Wysokie odszkodowanie uzasadnia wstrzymanie wykonania decyzji
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że wykonanie decyzji ustalającej wysokość odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości pod drogi publiczne może zostać wstrzymane, jeżeli istnieją wątpliwości co do wysokości tego odszkodowania.
Postanowienie NSA z 1 października 2010 roku (sygn. akt I OZ 727/10)
Podstawą dla omawianego rozstrzygnięcia był przepis art. 61 § 3 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej jako: p.p.s.a.), zgodnie z którym sąd administracyjny może – na wniosek skarżącego – wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części zaskarżonego aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.
Wstrzymanie wykonania decyzji jest odstępstwem od reguły głoszącej, że decyzje, od których nie służy odwołanie, są ostateczne (art. 16 ust. 1 Kodeksu postępowania administracyjnego), a więc także wykonalne.
Okoliczności sprawy
W toku postępowania wywłaszczeniowego prowadzonego na podstawie przepisów tzw. „specustawy drogowej” (tj. w trybie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych) dokonano wywłaszczenia nieruchomości pod budowę węzła drogowego. Minister infrastruktury, który był zobowiązany ustalić wysokość odszkodowania z tytułu wywłaszczonej nieruchomości, określił je w kwocie 18 332 770 zł.
Prezydent m.st. Warszawy, będący stroną postępowania (jako płatnik ustalonego odszkodowania) wniósł skargę na ostateczną decyzję ministra infrastruktury oraz złożył wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji na podstawie art. 61 § 3 p.p.s.a. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że zobowiązany jest do zachowania szczególnej staranności przy wydatkowaniu pieniędzy publicznych, a posiadane przez niego dowody wskazują, że wymierzone odszkodowanie zostało istotnie (o ponad 100 proc.) zawyżone.
Możliwość wstrzymania wykonania decyzji
Wskazane na wstępie przesłanki wstrzymania wykonania decyzji mają charakter ogólny i podlegają ocenie sądu administracyjnego w każdym przypadku indywidualnie. Generalnie przyjmuje się jednak, że przesłanek tych nie spełniają świadczenia pieniężne, które mogą być w określonym trybie zwrócone.
Orzeczenie WSA w Warszawie
Rozważywszy ww. okoliczności, postanowieniem z 29 czerwca 2010 roku (sygn. akt I SA/Wa 736/10) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji.
W uzasadnieniu WSA w Warszawie podniósł, że prezydent nie może uważać obowiązku wypłaty odszkodowania za źródło potencjalnej szkody, bowiem ustalenie odszkodowania jest obowiązkiem władzy publicznej w myśl konstytucyjnej zasady głoszącej, że wywłaszczenie jest możliwe jedynie za słusznym odszkodowaniem (art. 21 ust. 2 Konstytucji RP)
Co więcej, jeśli nawet decyzja ustalająca wysokość wypłaconego odszkodowania zostałaby uchylona, ustawa przewiduje obowiązek zwrotu wypłaconej kwoty po waloryzacji (art. 132 ust. 3a ustawy o gospodarce nieruchomościami). Zdaniem WSA w Warszawie obawy prezydenta dotyczące możliwości poniesienia szkody nie miały zatem uzasadnienia.
Rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego
NSA jednakże uwzględnił wniesione przez prezydenta zażalenie i wstrzymał wykonanie decyzji ministra.
W uzasadnieniu postanowienia wskazał, że przedstawione argumenty dotyczące niebezpieczeństwa wypłaty zawyżonego odszkodowania świadczą o zaistnieniu przesłanki niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody majątkowej.
Taka wypłata może bowiem stanowić naruszenie dyscypliny finansów publicznych, a także spowodować trudności w odzyskaniu pieniędzy, gdyby WSA uchylił zaskarżoną decyzję.
Wykonanie decyzji (wypłata odszkodowania) przed merytorycznym rozstrzygnięciem skargi prezydenta m.st. Warszawy może zatem prowadzić do wyrządzenia mu znacznej szkody.
W ocenie NSA interes publiczny przemawia za wstrzymaniem wykonania decyzji ministra. Właściciele natomiast nie poniosą straty z tego tytułu, gdyż po zakończeniu postępowania zostanie im wypłacone odszkodowanie w prawidłowej (i zwaloryzowanej na dzień zapłaty) wysokości.
Maciej Kiełbowski, Zespół Rozwiązywania Sporów i Arbitrażu kancelarii Wardyński i Wspólnicy
