W jakich okolicznościach pracownika przestaje obowiązywać zakaz konkurencji?
Spóźniając się z wypłatą odszkodowania za przestrzeganie zakazu konkurencji, pracodawca musi liczyć się z tym, że jego były pracownik przestanie być zobowiązany do powstrzymywania się od działań konkurencyjnych.
Zgodnie z art. 1012 § 2 Kodeksu pracy zakaz konkurencji po zakończeniu stosunku pracy przestaje obowiązywać przed upływem terminu, na jaki została zawarta umowa, w dwóch wypadkach: (i) w razie ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz lub (ii) w razie niewywiązywania się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania.
Co istotne, regulacja ta nie dotyczy ustania obowiązywania umowy o zakazie konkurencji, a jedynie zwolnienia pracownika z zakazu konkurencji. Oznacza to, że pracownik zwolniony zostaje z obowiązku powstrzymywania się od działań konkurencyjnych, a pracodawca nadal jest zobowiązany do zapłaty odszkodowania. Aby rozwiązanie umowy o zakazie konkurencji było skuteczne dla obu stron, konieczne jest rozwiązanie jej na mocy porozumienia stron lub za pomocą stosownych klauzul w umowie o zakazie konkurencji przewidujących możliwość odstąpienia od umowy bądź jej wypowiedzenia. W przeciwnym razie zawieranie umów o zakazie konkurencji na czas określony byłoby pozbawione sensu, skoro pracodawca mógłby w każdej chwili jednostronnie zwolnić się z obowiązku wypłaty odszkodowania, wydając oświadczenie o ustaniu przyczyn zakazu lub zaprzestając płatności rat odszkodowania.
Pierwsza z przesłanek ustania zakazu konkurencji budzi wątpliwości doktryny i orzecznictwa, gdyż niejako utożsamia ona prowadzenie działalności konkurencyjnej z ujawnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa, podczas gdy rzeczywistość bywa bardziej skomplikowana. Niemniej przyjmuje się, że ustanie przyczyn uzasadniających zakaz może zaistnieć na przykład w sytuacji, w której informacje pracodawcy uległyby upublicznieniu, co oznaczałoby, że posiadanie ich przez byłego pracownika nie naraża już pracodawcy na szkodę.
Wątpliwości towarzyszą także drugiej ze wskazanych przez Kodeks pracy przesłanek ustania zakazu konkurencji, tj. niewywiązywaniu się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania. Należy więc rozstrzygnąć, czym jest niewywiązywanie się pracodawcy z obowiązku wypłaty odszkodowania – w rozumieniu art. 1012 § 2 Kodeksu pracy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 27 maja 2009 r. (II PK 300/08) niewywiązywanie się oznacza oprócz niewypłacenia odszkodowania także jego nieterminową wypłatę.
Pracodawcy powinni więc mieć na uwadze, że jeśli zależy im na utrzymaniu zakazu konkurencji w mocy, muszą dokładnie przestrzegać terminów płatności rat odszkodowania. W przeciwnym przypadku narażają się na ryzyko uznania, że w związku z zaprzestaniem płatności rat odszkodowania zakaz konkurencji ciążący na pracowniku wygasł i tym samym nie doszło do jego naruszenia. Dodatkowo w razie ewentualnego procesu sądowego mogą pojawić się trudności dowodowe w zakresie korelacji pomiędzy momentem zaprzestania płatności rat odszkodowania a faktycznym podjęciem działalności konkurencyjnej przez pracownika.
Adam Brzeziński, Zespół Prawa Pracy kancelarii Wardyński i Wspólnicy