O niektórych instytucjach karnoprocesowych stosowanych w postępowaniach przed organami regulacyjnymi | Co do zasady

Nie tylko w postępowaniu karnym można się zetknąć ze środkami przymusu. W postępowaniu przed Prezesem UOKiK lub Prezesem URE trzeba się liczyć z możliwością przeszukania i zatrzymania rzeczy, a w postępowaniu przed KNF – z blokadą rachunku papierów wartościowych.

Prawo karne ingeruje niemal we wszystkie dziedziny życia gospodarczego. Obecne jest również w ustawie przewidującej ochronę konkurencji i konsumentów oraz ustawach normujących sektory regulowane, takie jak np. rynki kapitałowe czy energetyka. W ustawach tych przewidziane są nie tylko regulacje prawa karnego materialnego, w ramach których typizuje się poszczególne czyny zabronione charakterystyczne dla danej gałęzi gospodarki, lecz również instytucje wywodzące się z prawa karnego procesowego. Są to środki przymusu, których zastosowanie może stanowić dotkliwą ingerencję w prowadzoną działalność gospodarczą. Na czoło wysuwają się tutaj instytucje występujące w postępowaniach przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki oraz Komisją Nadzoru Finansowego.

Przeszukanie w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów

Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów („u.o.k.k.”), zgodnie z jej art. 1 ust. 2, reguluje zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję, praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów oraz stosowaniu niedozwolonych postanowień wzorców umów, a także przeciwdziałania antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki, stosowanie niedozwolonych postanowień lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przed Prezesem UOKiK prowadzone są, zgodnie z art. 47 ust. 1 u.o.k.k., postępowania wyjaśniające, postępowania antymonopolowe, postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone lub postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Postępowanie antymonopolowe przybiera dwie zasadnicze formy: postępowania antymonopolowego w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz postępowania antymonopolowego w sprawach koncentracji. Wedle art. 47 ust. 2 u.o.k.k. postępowanie wyjaśniające może poprzedzać wszczęcie pozostałych z wymienionych postępowań. Stosownie do art. 48 ust. 2 pkt 1 u.o.k.k. postępowanie wyjaśniające może mieć na celu w szczególności wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie przepisów ustawy uzasadniające wszczęcie postępowania antymonopolowego, w tym czy sprawa ma charakter antymonopolowy.

Instytucja przeszukania odnosi się do spraw dotyczących praktyk ograniczających konkurencję. Przeszukanie lokalu może być mianowicie przeprowadzone w toku postępowania antymonopolowego w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz w toku postępowania wyjaśniającego, którego celem jest wstępne ustalenie, czy nastąpiło naruszenie regulacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uzasadniające wszczęcie postępowania antymonopolowego lub czy sprawa ma charakter antymonopolowy¹.

W ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów wyróżniono dwa tryby przeszukań. Pierwszy, uregulowany w art. 91 u.o.k.k., odnosi się do przeszukania pomieszczeń nienależących do przedsiębiorcy², podczas gdy drugi, mający podstawę normatywną w art. 105n u.o.k.k., znajduje zastosowanie do pomieszczeń i rzeczy przedsiębiorcy.

Przeszukanie pomieszczeń nienależących do przedsiębiorcy może zostać przeprowadzone, stosownie do art. 91 ust. 1 u.o.k.k., jeśli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że w lokalu mieszkalnym lub w jakimkolwiek innym pomieszczeniu, nieruchomości lub środku transportu są przechowywane przedmioty, akta, księgi, dokumenty i informatyczne nośniki danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, które mogą mieć wpływ na ustalenie stanu faktycznego istotnego dla prowadzonego postępowania. W takiej sytuacji sąd ochrony konkurencji i konsumentów („SOKiK”) może, na wniosek Prezesa UOKiK, udzielić zgody na przeprowadzenie przeszukania. Regulacja ta nakazuje odpowiednio stosować art. 105n ust. 3 i 4 u.o.k.k. Oznacza to, że Prezes UOKiK może wystąpić z wnioskiem o zgodę na przeprowadzenie przeszukania w toku postępowania wyłącznie w razie uzasadnionego podejrzenia poważnego naruszenia przepisów ustawy, w szczególności gdy mogłoby dojść do zatarcia dowodów. SOKiK w ciągu 48 godzin wydaje postanowienie w przedmiocie wniosku. Postanowienie takie jest niezaskarżalne.

Przedstawiając pokrótce sposób przeprowadzenia przeszukania, należy wskazać, że wedle art. 91 ust. 2 u.o.k.k. co do zasady bierze w nim udział upoważniony pracownik UOKiK lub inne osoby upoważnione przez Prezesa UOKiK. Jakkolwiek Policja nie jest organem, który w powszechnym odczuciu kojarzy się ze sprawami z zakresu konkurencji, to właśnie jej funkcjonariusze, w myśl art. 91 ust. 1 u.o.k.k. w zw. z art. 91 ust. 3 u.o.k.k., przeprowadzają przeszukanie oraz dokonują zajęcia przedmiotów na polecenie SOKiK.

Warto przy tym zwrócić uwagę, że regulacje ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów normujące przeszukanie nie są w pełni autonomiczne. Zgodnie bowiem z art. 91 ust. 4 u.o.k.k. w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie do przeszukania stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego mające zastosowanie do przeszukania. Rodzi to szereg konsekwencji ważkich z procesowego punktu widzenia.

Przede wszystkim przed rozpoczęciem przeszukania osoby dokonujące przeszukania winny okazać osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone, postanowienie SOKiK o zgodzie na tę czynność procesową. Przed rozpoczęciem czynności należy również zawiadomić osobę, u której ma nastąpić przeszukanie, o celu przeszukania, jak również wezwać ją do wydania poszukiwanych przedmiotów. Osobie prowadzącej czynność przeszukania może towarzyszyć osoba przybrana, zaś osoba, u której dokonywane jest przeszukanie, może co do zasady wskazać osobę, która będzie obecna przy przeszukaniu.

Przeszukanie i zatrzymanie rzeczy winny być dokonane zgodnie z celem tych czynności, z zachowaniem umiaru oraz poszanowania godności osób, których one dotyczą, jak też bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości. Z przeszukania sporządza się protokół.

W razie zatrzymania rzeczy należy sporządzić ich spis i opis. Zatrzymane rzeczy należy zabrać albo oddać na przechowanie osobie godnej zaufania. Osobom zainteresowanym należy natychmiast wręczyć pokwitowanie zawierające informację, jakie przedmioty i przez kogo zostały zatrzymane.

Przeszukanie może dotyczyć również pomieszczeń i rzeczy przedsiębiorcy. Zgodnie bowiem z art. 105n ust. 1 u.o.k.k. w sprawach praktyk ograniczających konkurencję, w toku postępowania wyjaśniającego i postępowania antymonopolowego, w celu znalezienia i uzyskania informacji z akt, ksiąg, pism, wszelkiego rodzaju dokumentów lub informatycznych nośników danych, urządzeń oraz systemów informatycznych oraz innych przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie, Prezes UOKiK może przeprowadzić u przedsiębiorcy przeszukanie pomieszczeń i rzeczy, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że wymienione informacje lub przedmioty tam się znajdują.

Zgodę na takie przeszukanie wyraża, stosownie do art. 105n ust. 2 u.o.k.k., SOKiK na wniosek Prezesa UOKiK. W świetle art. 105n ust. 3 u.o.k.k. z wnioskiem o zgodę na przeprowadzenie przeszukania w toku postępowania wyjaśniającego Prezes UOKiK może wystąpić wyłącznie w przypadku, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie poważnego naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zwłaszcza jeśli mogłoby dojść do zatarcia dowodów. Podobnie jak w przypadku wniosku o zgodę na przeszukanie pomieszczeń nienależących do przedsiębiorcy, również w odniesieniu do przeszukania pomieszczeń i rzeczy należących do przedsiębiorcy, wedle art. 105n ust. 4 u.o.k.k., SOKiK wydaje postanowienie w ciągu 48 godzin. Postanowienie to jest niezaskarżalne.

Do przeszukania stosuje się odpowiednio inne przepisy rozdziału 5 u.o.k.k. – kontrola i przeszukanie w toku postępowania przed Prezesem UOKiK, wybrane przepisy ustawy z dnia z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektóre regulacje Kodeksu postępowania karnego dotyczące ochrony tajemnicy służbowej i zawodowej (art. 180 k.p.k.) i przeszukania.

Oznacza to, że przeszukanie przeprowadza się co do zasady w siedzibie przedsiębiorcy, miejscu wykonywania działalności gospodarczej w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę. Przeszukanie powinno być przeprowadzone w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania przedsiębiorcy.

W odróżnieniu od przeszukania prowadzonego na podstawie art. 91 u.o.k.k., przeszukanie na podstawie art. 105n u.o.k.k. przeprowadzane jest przez pracowników UOKiK lub inne osoby wskazane w art. 105a ust. 2 u.o.k.k. (np. pracownika organu ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii Europejskiej). Osoby te mogą korzystać z pomocy Policji.

Przedsiębiorcę, u którego ma nastąpić przeszukanie, należy przed rozpoczęciem czynności zawiadomić o jej celu i wezwać do wydania poszukiwanych przedmiotów. W celu uzyskania informacji mogących stanowić dowód przeszukujący mają m.in. prawo wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń i środków transportu przedsiębiorcy oraz żądania udostępnienia związanych z przedmiotem przeszukania akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju pism, dokumentów oraz ich odpisów i wyciągów, korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną, urządzeń zawierających dane informatyczne, jak również żądania od przedsiębiorcy ustnych wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli. Prezes UOKiK w toku przeszukania może także wydać postanowienie o zajęciu akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju pism, dokumentów, korespondencji lub informatycznych nośników danych na czas niezbędny do przeprowadzenia przeszukania, jednakże nie dłuższy niż 7 dni. Z przeszukania sporządza się protokół, do którego przedsiębiorca może w terminie 7 dni od przedstawienia mu go do podpisu zgłosić zastrzeżenia na piśmie. Jeden z egzemplarzy protokołu pozostawia się przedsiębiorcy.

Zgodnie z art. 106 ust. 2 pkt 4 u.o.k.k. Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość do 50 000 000 euro, jeżeli przedsiębiorca ten choćby nieumyślnie uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania na podstawie art. 91 u.o.k.k. lub art. 105n u.o.k.k.

Wedle art. 108 ust. 2 pkt 2 u.o.k.k. Prezes UOKiK może też, w drodze decyzji, nałożyć karę pieniężną w wysokości do pięćdziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia na osobę pełniącą funkcję kierowniczą lub wchodzącą w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy, jeśli osoba ta uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania na podstawie art. 91 u.o.k.k. lub art. 105n u.o.k.k.

Kara w takiej wysokości może być również, stosownie do art. 108 ust. 3 pkt 1 lit. c) u.o.k.k., nałożona na osobę upoważnioną przez przeszukiwanego posiadacza lokalu mieszkalnego, pomieszczenia, nieruchomości lub środka transportu, o których mowa w art. 91 ust. 1 u.o.k.k., za uniemożliwianie lub utrudnianie rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania na podstawie art. 91 u.o.k.k. lub art. 105n u.o.k.k.

Przeszukanie w postępowaniu przed Prezesem URE

Prezes URE, stosownie do art. 23b ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, jest organem władnym przeprowadzać kontrole lub prowadzić postępowania wyjaśniające w sprawach manipulacji na rynku lub próby manipulacji na rynku oraz niezgodnego z prawem wykorzystywania informacji wewnętrznej w zakresie produktów energetycznych sprzedawanych w obrocie hurtowym, które nie są instrumentami finansowymi (tzw. kontrola REMIT).

Przeszukanie zostało uregulowane w art. 23g Prawa energetycznego i może się ono odbyć w toku ww. kontroli. Przeszukaniem objęte są pomieszczenia i rzeczy. Może być ono dokonane przez pracownika kontrolującego, jeśli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że w lokalu mieszkalnym lub w jakimkolwiek innym pomieszczeniu, nieruchomości lub środku transportu są przechowywane przedmioty, akta, księgi, dokumenty i inne informatyczne nośniki danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, mogące mieć wpływ na ustalenie stanu faktycznego istotnego dla prowadzonego postępowania. Przeszukanie może być dokonane u każdego uczestnika rynku lub podmiotu działającego w imieniu uczestnika rynku. Uczestnikiem rynku jest, zgodnie z art. 2 pkt 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie integralności i przejrzystości hurtowego rynku energii, każda osoba, w tym operator systemów przesyłowych, która przeprowadza transakcje, obejmujące składanie zleceń, na co najmniej jednym hurtowym rynku energii.

Dokonanie przeszukania jest możliwe za zgodą SOKiK udzieloną na wniosek Prezesa URE.

Prezes URE może wystąpić przed wszczęciem postępowania kontrolnego z wnioskiem o udzielenie zgody na przeszukanie, jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie poważnego naruszenia przepisów Prawa energetycznego, zwłaszcza wtedy, gdy mogłoby dojść do zatarcia dowodów. SOKiK ma w takim przypadku 48 godzin na wydanie niezaskarżalnego postanowienia w przedmiocie wniosku.

Przeszukania dokonuje pracownik kontrolujący, tj. upoważniony pracownik URE. W sprawach nieuregulowanych w Prawie energetycznym do przeszukania odpowiednio stosuje się przepisy Kodeksu postępowania karnego mające zastosowanie do przeszukania.

Przed rozpoczęciem przeszukania osoby dokonujące przeszukania powinny więc okazać podmiotowi, u którego przeszukanie ma być przeprowadzone, postanowienie SOKiK o zgodzie na tę czynność procesową oraz zawiadomić ją o celu przeszukania, jak również wezwać ją do wydania poszukiwanych przedmiotów. Pracownikowi kontrolującemu może towarzyszyć osoba przybrana. Podmiot, u którego dokonywane jest przeszukanie, może co do zasady wskazać osobę, która będzie obecna przy przeszukaniu.

Przeszukanie i zatrzymanie rzeczy powinny być dokonane zgodnie z celem tych czynności,
z zachowaniem umiaru oraz poszanowania godności osób, których dotyczą te czynności
oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości. Z przeszukania sporządza się protokół.

W razie zatrzymania rzeczy należy sporządzić ich spis i opis. Zatrzymane rzeczy należy zabrać albo oddać na przechowanie osobie godnej zaufania. Osobom zainteresowanym należy natychmiast wręczyć pokwitowanie zawierające informację, jakie przedmioty i przez kogo zostały zatrzymane.

Blokada rachunku papierów wartościowych, rachunku zbiorczego, innego rachunku instrumentów finansowych

W świetle brzmienia art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym („u.n.r.f.”) organem powołanym do nadzoru nad rynkiem finansowym jest Komisja Nadzoru Finansowego. Nadzór ten obejmuje, zgodnie z art. 1 ust. 2 pkt 4 u.n.r.f., nadzór nad rynkiem kapitałowym.

Stosownie do art. 18a ust. 1 u.n.r.f. Przewodniczący KNF może zarządzić przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego w celu ustalenia, czy istnieją podstawy do złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa określonego m.in. w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym („u.n.r.k.”) lub do wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie naruszenia przepisów prawa w zakresie podlegającym nadzorowi KNF.

Instytucją o karnoprocesowej naturze³, która może zostać zastosowana przez KNF, jest żądanie blokady rachunku, na którym zapisywane są instrumenty finansowe, i powiązanego z nim rachunku pieniężnego. Instytucja ta przewidziana została w art. 39 u.n.r.k. Blokada może zostać dokonana w toku postępowania wyjaśniającego.

Blokada może zostać ustanowiona na rachunku papierów wartościowych lub rachunku zbiorczym, innym rachunku, na którym są zapisywane instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi oraz rachunku pieniężnym.

Blokada rachunku bankowego polega na czasowym uniemożliwieniu dysponowania i korzystania z całości lub części instrumentów finansowych lub środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku, w tym również przez podmiot nadzorowany. Nie dotyczy to dokonania rozliczeń w instrumentach finansowych lub środkach pieniężnych wynikających z transakcji zawartych i zobowiązań wynikających z nabytych instrumentów finansowych poprzedzających otrzymanie żądania blokady rachunku.

Z pisemnym żądaniem dokonania blokady rachunku mogą wystąpić do podmiotu nadzorowanego Przewodniczący KNF lub jego zastępca wówczas, gdy z uzyskanych informacji, uzasadniających podejrzenie popełnienia przestępstwa określonego w art. 181-183 ustawy z dnia z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi („u.o.i.f.”), wynika, że transakcja, która została dokonana lub ma zostać dokonana, może mieć związek z popełnieniem tego przestępstwa.

Przestępstwami, o których mowa w art. 181-183 u.o.i.f., są wykorzystanie informacji poufnej, udzielenie rekomendacji lub nakłanianie do nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, których dotyczy informacja poufna oraz manipulacja instrumentami finansowymi.

Rozszerzenie możliwości wystąpienia z pisemnym żądaniem dokonania blokady zostało przewidziane w art. 42 u.n.r.k. Przepis ten umożliwia przekazanie firmie inwestycyjnej żądania dokonania blokady rachunku również w przypadku powzięcia przez KNF uzasadnionego podejrzenia naruszenia określonych zakazów lub ograniczeń związanych z dokonywaniem krótkiej sprzedaży.

Żądanie dokonania blokady może dotyczyć rachunku papierów wartościowych lub rachunku zbiorczego, innego rachunku, na którym są zapisywane instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi oraz rachunku pieniężnego.

Żądanie to może dotyczyć okresu nie dłuższego niż 48 godzin od momentu wskazanego w żądaniu. W żądaniu wskazuje się datę wystąpienia z żądaniem, zakres oraz termin dokonania blokady rachunku.

W przypadku wystąpienia z żądaniem dokonania blokady obowiązkiem Przewodniczącego KNF lub jego zastępcy jest złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa i załączenie do niego informacji i dokumentów dotyczących blokowanego rachunku.

Podmiot nadzorowany, do którego skierowano żądanie, winien dokonać blokady natychmiast po otrzymaniu tego żądania.

Następstwem blokady dokonanej na żądanie Przewodniczącego KNF lub jego zastępcy może być wydanie przez prokuratora postanowienia o dokonaniu blokady. Blokada dokonywana przez prokuratora została uregulowana w art. 40 u.n.r.k.

Prokurator może postanowić o dokonaniu blokady rachunku osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej wykorzystanego do popełnienia przestępstwa określonego w art. 181–183 u.o.i.f. lub przestępstwa, które może wywoływać istotne skutki w zakresie obrotu na rynku regulowanym, na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż trzy miesiące. Okres ten jest liczony od otrzymania zawiadomienia o takim przestępstwie. Przesłanką wydania postanowienia przez prokuratora jest uzasadnione podejrzenie popełnienia takiego przestępstwa. Postanowienie prokuratora może dotyczyć też wstrzymania określonej transakcji na rachunku. Prokurator Krajowy może postanowić o przedłużeniu blokady rachunku o kolejne trzy miesiące.

Blokada rachunku upada, jeśli w ciągu 48 godzin od jej ustanowienia na żądanie Przewodniczącego KNF lub jego zastępcy prokurator nie postanowi o dokonaniu blokady w związku z otrzymaniem zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz jeżeli przed upływem trzech miesięcy od dokonania blokady przez prokuratora nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym lub postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych⁴. Należy uznać, że blokada upadnie również, jeżeli przed upływem trzech miesięcy od wydania postanowienia o przedłużeniu blokady rachunku przez Prokuratora Krajowego nie zostanie wydane postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym lub postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych.

Zgodnie z art. 45 u.n.r.k. osoba działająca w imieniu lub interesie podmiotu nadzorowanego, która nie dopełnia obowiązku dokonania blokady rachunku, podlega odpowiedzialności karnej. Za czyn ten przewiduje się możliwość wymierzenia grzywny do 1 000 000 zł albo kary pozbawienia wolności do lat trzech, albo obu tych kar łącznie.

Podsumowanie

Niniejszy artykuł nie pretenduje do roli pogłębionej analizy instytucji prawnych o karnoprocesowej proweniencji, które mogą być stosowane przez organy regulacyjne. Jego celem jest zwrócenie uwagi na mnogość oraz potencjalną dolegliwość instrumentów prawnych, którymi mogą posłużyć się organy regulacyjne. Stosowanie środków prawnych mogących dotkliwie ingerować w prowadzoną działalność gospodarczą nie jest bowiem domeną wyłącznie organów ścigania. Ważne jest zatem, aby mieć świadomość możliwości zastosowania instytucji o charakterze karnoprocesowym również przez inne podmioty i wiedzieć, jak w takim przypadku postępować. To pozwoli z jednej strony na właściwą współpracę z organami regulacyjnymi w ramach przewidzianych przez prawo, z drugiej zaś umożliwi zminimalizowanie niedogodności wiążących się ze stosowaniem wspomnianych instrumentów o charakterze karnoprawnym w toku poszczególnych postępowań z udziałem organów regulacyjnych.

Jakub Znamierowski, praktyka karna kancelarii Wardyński i Wspólnicy